قارچ انوکی یا فلامونلا
معرفی قارچ انوکی
قارچ انوکی با نام علمی Flammulina velutipes که به "پای مخملی" یا "قارچ سوزنی طلایی" نیز شناخته می‌شود، گونه‌ای خوراکی از خانواده Physalacriaceae است. این قارچ در اروپا و آمریکای شمالی رشد می‌کند و به‌طور گسترده به عنوان یک ماده غذایی در سراسر جهان کشت می‌شود.
زیستگاه طبیعی قارچ انوکی
این قارچ معمولاً روی درختان مرده یا زنده مانند سرو، زبان گنجشک، راش و بلوط رشد می‌کند.
طبقه‌بندی علمی قارچ انوکی
در سال 1782، ویلیام کورتیس این قارچ را با نام Agaricus velutipes توصیف کرد. سپس در سال 1951، رولفسینگر آن را به جنس Flammulina منتقل کرد. از دیگر گونه‌های معروف این جنس، Flammulina filiformis است که به‌طور گسترده در چین و ژاپن کشت می‌شود. قارچ F. velutipes به رنگ عسلی و F. filiformis به رنگ سفید است.
ارزش غذایی قارچ انوکی
این قارچ با چربی و کلسترول بسیار کم و فیبر بالا، یک گزینه سالم غذایی محسوب می‌شود. جدول زیر خلاصه‌ای از ارزش غذایی آن را نشان می‌دهد:
- چربی: 0%
- فیبر رژیمی: 10%
- کلسترول: 0%
- پروتئین: 5%
- سدیم: 0%
- پتاسیم: 10%
- ویتامین B6: 5%
- منیزیم: 4%
پرورش و کشت قارچ انوکی
قارچ انوکی را می‌توان بر روی بسترهای ساده لیگنوسلولزی مانند خاک‌اره، کاه گندم و شلتوک برنج پرورش داد. معمولاً این قارچ در محیط تاریک رشد می‌کند و ساقه‌هایی بلند و نازک با کلاهک‌های کوچک تولید می‌کند. در صورت قرار گرفتن در نور، ساقه‌ها کوتاه‌تر و کلاهک‌ها بزرگ‌تر می‌شوند.
بستر کشت قارچ انوکی
برای آماده‌سازی بستر:
- خاک‌اره و آب را به مقدار مساوی مخلوط کرده و سپس 5% سبوس گندم اضافه کنید.
- بستر را در بطری‌های مقاوم به حرارت ریخته و استریل کنید.
- بذر قارچ را به بستر اضافه کنید و در محیط تاریک با دمای 4 تا 10 درجه سانتی‌گراد به مدت 2 تا 4 هفته نگه دارید.
تکنیک‌های شوک‌دهی برای پین‌دهی قارچ انوکی
- کاهش دما: محیط را خنک‌تر کنید.
- شوک مکانیکی: با چاقوی تمیز روی سطح میسیلیوم شیار ایجاد کنید.
برداشت قارچ انوکی
با یک قیچی یا چاقوی تیز و تمیز، قارچ‌ها را از انتهای ساقه‌ها جدا کنید.
تولید جهانی قارچ انوکی
چین و ژاپن بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قارچ انوکی هستند و این قارچ رتبه چهارم تولید جهانی قارچ را دارد. از هر کیلو کاه گندم، می‌توان راندمان تولیدی تا 186% داشت.
موارد مصرف قارچ انوکی
این قارچ به صورت تازه یا کنسرو شده عرضه می‌شود و در غذاهایی مانند سوپ بسیار پرکاربرد است.
نکات مهم برای پرورش موفق
- رطوبت محیط را با روزنامه یا نوار مرطوب و دستگاه‌های رطوبت‌ساز تأمین کنید.
- محیط خنک و تاریک برای رشد بهینه ضروری است.
جمع‌بندی
قارچ انوکی با خواص غذایی و قابلیت پرورش آسان در بسترهای متنوع، یکی از محبوب‌ترین قارچ‌های خوراکی در جهان محسوب می‌شود.