فرآیند قالبزنی و اهمیت آن در تولید کمپوست
مرحله قالبزنی در تولید کمپوست
پس از اینکه کاه و کلش به طور کامل اشباع از آب شدند، آنها برای مرحله قالبزنی آماده می‌شوند. معمولاً سه قالب مختلف در این فرآیند استفاده می‌شود. برای شروع، سه پانل محافظ با ابعاد 2.5 متر در 2 متر کنار هم قرار داده می‌شوند.
در ابتدا، یک قالب با لودر پر شده و سپس دو پانل کناری جدا می‌شوند. این پانل‌ها به اندازه طولشان به جلو کشیده شده و دوباره فرآیند پر کردن آغاز می‌شود. این کار تا زمانی که تمام مواد داخل قالب قرار گیرد، ادامه می‌یابد. در حین قالبزنی، توجه به عرض قالب در مرحله اول که باید سه متر باشد و ارتفاع آن که حدود دو متر است، ضروری است. هر بار که پانل‌ها جابجا می‌شوند، باید عرض قالب کنترل شود تا اطمینان حاصل گردد که در ابتدا و انتهای قالب، عرض یکسان است. پس از پایان مرحله قالبزنی، محوطه اطراف باید کاملاً شسته و تمیز شود تا از آلودگی و رشد میکروب‌ها جلوگیری گردد. در واحدهای مکانیزه، دستگاه‌های خاصی برای قالبزنی وجود دارد.
بیشتر بخوانید:قارچ گانودرما: معجزه‌ای برای سلامت شما
پدیده شیمینی افکت در قالبزنی
بعد از مرحله اول قالبزنی و بر اثر واکنش‌های شیمیایی و میکروبی در داخل توده کمپوست، دما به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این افزایش دما باعث بروز پدیده‌ای به نام "شیمینی افکت" می‌شود. در این فرآیند، شکل مکعبی توده باعث حرکت هوای گرم به سمت بیرون و ایجاد خلاء در مرکز آن می‌شود. این خلاء، هوای سرد اطراف را به سمت مرکز توده مکش می‌کند که به این پدیده "حالت شومینه‌ای" یا همان شیمینی افکت گفته می‌شود. یکی از دلایل استفاده از قالب‌های مکعبی، همین پدیده شیمینی افکت است. پس از هر مرحله قالبزنی، سطح قالب باید به طور کامل صاف شود تا این فرآیند به درستی اجرا شود.
ترکیب مواد در قالب‌ها
معمولاً شش قالب کنار هم یک پایل (توده) تشکیل می‌دهند. دو پایل کنار هم یک توده کلی را تشکیل می‌دهند. پس از قالبزنی اول، پایل‌ها به مدت دو روز به همان شکل نگهداری می‌شوند تا فعالیت‌های میکروبی کمپوست آغاز شوند. پس از گذشت دو روز، قالب دوم زده می‌شود که در آن 70 درصد کود مرغی اضافه می‌گردد و 30 درصد دیگر به قالب سوم که به فاصله دو روز از قالب دوم زده می‌شود، اضافه می‌شود. در قالب چهارم، 50 درصد سنگ گچ افزوده می‌شود و باقی‌مانده در قالب پنجم استفاده خواهد شد.
هدف از قالبزنی
مهم‌ترین هدف از فرآیند قالبزنی، اختلاط و هوادهی مواد اولیه کمپوست است. این عملیات باعث یکنواخت شدن بافت کمپوست می‌شود که برای تولید کمپوست با کیفیت ضروری است. هوادهی نیز از بی‌هوازی شدن مواد جلوگیری کرده و فرآیند تخمیر را به صورت هوازی انجام می‌دهد.
مضرات بی‌هوازی شدن کمپوست
-
کاهش pH و افزایش اسیدیته
بی‌هوازی شدن کمپوست می‌تواند باعث کاهش pH و اسیدی شدن آن شود که این امر منجر به کاهش جمعیت باکتری‌ها می‌گردد، در حالی که هدف ما از این مرحله، افزایش جمعیت باکتری‌ها برای تجزیه کربن و ازت از مواد اولیه است. -
تولید متان
در شرایط بی‌هوازی، کربن به صورت گاز متان آزاد می‌شود که در دسترس باکتری‌ها قرار نمی‌گیرد و این امر به کاهش کارایی فرآیند کمپوست‌سازی منجر می‌شود. -
ایجاد بوی بد
بی‌هوازی شدن کمپوست می‌تواند باعث ایجاد بوی بدی شود که از نظر محیط‌زیستی مشکل‌ساز است.
نتیجه‌گیری
فرآیند قالبزنی یکی از مراحل حیاتی در تولید کمپوست است که هدف اصلی آن ایجاد اختلاط و هوادهی مناسب برای افزایش کیفیت کمپوست است. این عملیات نه تنها بافت مواد را یکنواخت می‌کند، بلکه از بی‌هوازی شدن جلوگیری کرده و فرآیند تخمیر هوازی را تسهیل می‌کند. بنابراین، دقت در انجام این مرحله و رعایت اصول صحیح قالبزنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.