روش تهیه بذر قارچ دکمه ای
راهنمای جامع تولید بذر (اسپان) قارچ دکمه‌ای – از کشت اولیه تا آماده‌سازی نهایی
گروه تولیدی آریانا با بیش از 20 سال تجربه در زمینه تولید بذر، کمپوست و انواع قارچ‌های خوراکی (مانند قارچ دکمه‌ای و صدفی)، آماده همکاری با تولیدکنندگان و فعالان حوزه کشت قارچ در سراسر کشور است. در این مطلب، به طور کامل مراحل تهیه بذر قارچ دکمه‌ای از استریل‌سازی تا تلقیح و نگهداری شرح داده می‌شود.
1. اهمیت استریل‌سازی در تهیه بذر قارچ دکمه‌ای
هر گرم دانه غلات حاوی هزاران میکروارگانیسم است که در صورت عدم استریل‌سازی، عامل اصلی آلودگی بذر خواهند بود. استریل‌سازی صحیح می‌تواند تا 300 هزار عامل آلودگی را از بین ببرد. باکتری‌ها در دمای اتاق به سرعت تکثیر می‌شوند و تنها در چند ساعت می‌توانند بذر قارچ را کاملاً نابود کنند.
-
روش استریل‌سازی:
برای محیط‌های کشت مایع: دمای 121 درجه سانتی‌گراد، فشار 15 پوند، مدت 25 دقیقه
برای دانه‌های جامد مانند گندم: حداقل 60 دقیقه استریل در اتوکلاو لازم است. -
ملاحظات پس از استریل‌سازی:
محیط اطراف بطری‌ها باید کاملاً تمیز و عاری از ذرات معلق باشد. بهتر است از محیط‌های استریل‌شده مانند هود لامینار استفاده شود.
تولید بذر قارچ دکمه‌ای، نقطه شروع موفقیت در صنعت قارچ
2. آماده‌سازی دانه غلات برای تولید بذر
-
رطوبت دانه‌ها باید بین 49 تا 54 درصد تنظیم شود. رطوبت بیش از حد باعث رشد باکتری‌ها و کاهش رشد میسلیوم خواهد شد.
-
بعد از پخت، به گندم کربنات کلسیم و سولفات کلسیم افزوده می‌شود تا از چسبندگی جلوگیری کرده و pH مناسب برای رشد میسلیوم فراهم گردد.
3. انتقال میسلیوم از پتری دیش به بذر استریل
-
تلقیح باید در شرایط استریل و زیر هود لامینار انجام شود.
-
پتری‌های حاوی میسلیوم خالص باید فاقد آلودگی باشند؛ قسمت‌های لبه آگار باید حذف شوند.
-
با استفاده از تیغ استریل‌شده، قطعات آگار برش زده شده و به بطری‌های حاوی گندم استریل شده منتقل می‌گردند.
-
هر پتری را می‌توان به 2 تا 3 بطری تلقیح کرد (برای تضمین خلوص بالا).
-
بطری‌ها بعد از تلقیح، تکان داده می‌شوند تا میسلیوم به خوبی در بذر پخش شود.
4. مراقبت‌های بهداشتی حین فرآیند تلقیح
-
از لباس آزمایشگاهی، ماسک، کلاه و دستکش استفاده کنید.
-
اتاق تلقیح باید بدون پنجره و با درب بسته باشد.
-
دست‌ها باید با آب و صابون شسته شده و با الکل ضدعفونی شوند.
-
هود لامینار باید حداقل 15 دقیقه قبل از کار روشن شود.
5. تکثیر بذر و تولید اسپان مادری (استوک)
-
بطری‌های تلقیح شده در دمای 22 تا 23 درجه نگهداری می‌شوند.
-
روز 5 تا 7 بطری‌ها برزده می‌شوند (تکان داده می‌شوند).
-
پس از سفید شدن کامل بذرها، اسپان مادری برای تولید بذر نهایی استفاده می‌شود.
-
هر بطری سالم می‌تواند 10 تا 12 کیلو بذر نهایی تولید کند.
6. تولید بذر نهایی قارچ در کیسه‌های مقاوم به حرارت
-
استوک‌ها باید پیش از تلقیح کیسه‌ها کاملاً بررسی شوند (از نظر آلودگی، بوی غیرعادی و رطوبت اضافی).
-
تلقیح می‌تواند یک‌نفره یا دو‌نفره انجام شود. در شرایط تولید انبوه، سه نفر نیز می‌توانند همزمان مشارکت داشته باشند.
-
بعد از تلقیح، کیسه‌ها مجدداً بررسی و در دمای ثابت 22 تا 23 درجه سانتی‌گراد قرار داده می‌شوند.
7. مدت رشد و قدرت پنجه‌دوانی میسلیوم‌ها
-
قارچ دکمه‌ای: 14 روز
-
قارچ صدفی: 7 تا 10 روز
-
قارچ شی‌تاکه: 20 روز
در صورت مشاهده بیش از 10? آلودگی در انتقال دوم، نباید مرحله سوم تلقیح انجام شود و بذر موجود باید مستقیماً به بستر کشت منتقل شود.
سخن پایانی
روش انتقال بذر به بذر (Grain-to-grain transfer) یکی از کارآمدترین روش‌های تولید اسپان در آزمایشگاه‌های صنعتی است. با این حال، برای حفظ خلوص نژادی، لازم است مراحل با دقت و رعایت کامل بهداشت انجام شوند. استفاده از کشت آگار همچنان یکی از راه‌های مطمئن برای حفظ ژن خالص میسلیوم به شمار می‌رود.